خلاصه سرفصل های کتاب درآمدی بر روابط موضوعی و روانشناسی خود

شاید بتوان گفت یکی از بهترین کتاب ها در زمینه روابط ابژه (روابط شیء یا روابط موضوعی) کتاب درآمدی بر روابط موضوعی و روان‌شناسی خود نوشته مایکل سنت‌کلر (ترجمه طهماسب و علی آقایی، 1401) است که به عنوان یکی از منابع مهم و پایه‌ای در روان‌کاوی معاصر است. این کتاب به بررسی دو جریان اصلی پسافرویدی می‌پردازد: نظریه‌های روابط موضوعی و روان‌شناسی خود.

تمامی نظریه پردازان و درمانگران روانکاو یا روانکاوان به جهان درون شخص علاقمند هستند اما ممکن است آن جهان درونی را به شکلی متفاوت تبیین کنند و به دلیل سوگیری نظری شان بر وجوه متفاوتی از آن تأکید کنند (کلر، به نقل از علی آقایی و طهماسب، 1401). نظریه های روابط موضوعی و روانشناسی خود، برخلاف نظریه فروید، بر دوره ابتدایی رشد و پیش ادیپی متمرکز می شوند. این نظریات در مجموع آسیب شناسی یا بیماری روانی را بیش از آنکه تعارضاتی ساختاری بدانند، در قالب نوعی وقفه رشد تعبیر می کنند.

نویسنده کتاب درآمدی بر روابط موضوعی و روانشناسی خود یعنی جناب مایکل سنت کلر در این کتاب ابتدا مبانی نظری هر دیدگاه را توضیح داده، سپس آن‌ها را ارزیابی و نقد می‌کند. ویژگی مهم این اثر آن است که در پایان هر فصل یک مطالعه موردی (Case Study) و توضیح روش درمانگر ارائه شده تا خواننده بتواند کاربرد بالینی هر نظریه را بهتر درک کند.
برای هر روان‌کاوی که علاقه‌مند است کار درمانی خود را بر اساس روابط موضوعی یا روان‌شناسی خود بنا کند، آشنایی با این کتاب ضروری است، زیرا بدون شناخت مبانی نظری نمی‌توان وارد فضای عملی این رویکردها شد. فصل‌های کتاب درآمدی بر روابط موضوعی و روان‌شناسی خود عبارتند از:

فصل اول: مقدمه‌ای بر نظریه‌های روابط موضوعی و روان‌شناسی خود

روابط موضوعی و روان‌شناسی خود: رویکردی جدید در روان‌کاوی
روان‌کاوی کلاسیک: نظریه غریزه
محدودیت‌های نظریه غریزه
ظهور نظریه روابط موضوعی و روان‌شناسی خود
مقایسه روابط موضوعی و روان‌شناسی خود
روابط موضوعی و روان‌شناسی خود: تشابهات و تفاوت‌ها
اهمیت مطالعه موردی (Case Study) در فهم نظریه‌ها
ساختار کلی کتاب

فصل دوم: زیگموند فروید؛ بنیان‌گذار روان‌کاوی

مفاهیم اصلی
روابط و سائق
موضوعِ یا ابژه انتخابی
شکل گیری ساختارهای روانشناختی
مراحل رشد و ابژه های انتخابی
تعارض نِورُزی
انحرافات جنسی از دید فروید
ماتمِ مرضی
تحلیل یا درمان کلاسیک فرویدی
ارزیابی و نقد فروید

فصل سوم: ملانی کلاین: نظرپرداز نوآور

زندگی و زمینه نظری کلاین
مفاهیم اصلی تئوری کلاین
غریزه از نظر کلاین
خیال پردازی یا فانتزی در تئوری کلاین
تعریف «موضوع» object در تئوری کلاین
دنیای درونی روابط موضوعی
ایگو و سوپرایگو
مواضع دوگانه رشد
(موضع پارانوئید-اسکیزوئید/ موضع افسرده وار)
آسیب شناسی و درمان کلاینی

فصل چهارم: رونالد فیربرن: مدل ناب روابط موضوعی

زندگی و فعالیت‌های فربرن
انگیزش و اهمیت ابژه
وضعیت درون روانی
موارد اختلاف با فروید
نظریه اجزای شخصیت و ارتباط با دیگران
مفهوم «سازوکارهای دفاعی»
تحول مفهوم «شیء»
نقد و کاربرد بالینی
ارزیابی و نقد آراء فیربرن

فصل پنجم: دونالد وینیکات: پزشک اطفال با دیدگاهی منحصر بفرد

زندگی و فلسفه وینیکات
محیط و غریزه
محیط مساعد در تئوری وینیکات
توهم قدرت مطلق (omnipotence)
مادر رضایت بخش یا مفهوم «مادر به‌اندازه کافی خوب»
خودِ حقیقی و خودِ کاذب (true self , false self)
ابژه از نظر وینیکات
ابژه های گذاری (موضوع گذاری)
ابژه‌های انتقالی و پدیده‌های انتقالی
فرایندهای رشد و مراقبت مادرانه از نظر وینیکات
فرایندهای رسش از نظر وینیکات
پیوند فرایندهای رسش با مراقبت مادرانه
رشد ایگو
سایکو-نوروز
سایکوز از نظر وینیکات
درمان وینیکاتی
بازی خط خطی وینیکات
ارزیابی و نقد نظریه وینیکات

فصل ششم: ادیث یاکوبسن : مدلی منجسم از روابط موضوعی

زندگی و فعالیت‌های علمی یاکوبسن
ساختار شخصیت و نظریه «من»
مکانیزم‌های دفاعی در روان‌کاوی خود
مفهوم «هویت» و «شخصیت روان‌پویشی»
نقد و کاربرد بالینی
مطالعه موردی

فصل هفتم: مارگارت ماهلر و تولد روانشناختی فرد

زندگی و پژوهش‌های ماهلر
مراحل رشد اولیه کودک
تفکیک از مادر و شکل‌گیری خود مستقل
اختلالات رشد و اثرات بالینی
نقد و کاربرد بالینی
مطالعه موردی

فصل هشتم: اتو کرنبرگ : رویکرد ترکیبی

زندگی و زمینه نظری کرنبرگ
ابژه یا موضوع از نظر کرنبرگ
دوپاره سازی
ساختار روانی کرنبرگ
درون فکنی
همسان سازی یا همانندسازی
هویت یابی ایگو
آسیب شناسی اختلالات مرزی
اختلالات مرزی از نظر کرنبرگ
روابط موضوعی آشفته
ساختارهای روانی از نظر کرنبرگ
ارزیابی و نقد نظریه کرنبرگ
مطالعه موردی

فصل نهم: هاینز کوهوت و نظریه روان‌شناسی خود (SELF)

زندگی و نظریه‌های کوهوت
مفهوم خود و موضوعِ خود (self object)
نارسیسیزم
درونی سازی دگرگون ساز
مسیر نارسیستیک رشد
آسیب شناسی خود
نارسیسیزم و اختلالات خود
همدلی و ناکامی بهینه
خود ایده‌آل، خودِ دوقطبی و سه‌قطبی بودن خود
علل اختلال نارسیسیزم
نقد و کاربرد بالینی
مطالعه موردی

🔹 فصل دهم: استیفن میچل و روان‌کاوی میان‌فردی

زندگی و پیشینه نظری میچل
نظریه میان‌فردی در روان‌کاوی
روانکاوی بدون نظریه سائق
(جنسیت
نوزادمنشی
خود (سلف) از نظر استفن میچل
انعطاف‌پذیری شخصیت و تعاملات اجتماعی
آسیب شناسی روانی
درمان

به طور کلی می توان گفت: کتاب درآمدی بر روابط موضوعی و روان‌شناسی خود، با پوشش کامل نظریه‌های کلاین، فربرن، وینیکات، یاکوبسن، ماهلر، کرنبرگ، کوهوت و میچل، ضمن ارائه تحلیل و نقد هر دیدگاه، کاربرد بالینی آن‌ها را با مطالعه موردی نشان می‌دهد. این کتاب یک منبع جامع و ضروری برای روانکاوان و دانشجویان روان‌کاوی به شمار می‌رود و آشنایی با آن پیش‌نیاز ورود به کار بالینی در چارچوب روابط موضوعی و روان‌شناسی خود است.

منبع: کتاب