تفاوت روانشناسی یونگ و دیدگاه فروید
تفاوت روانشناسی یونگی با روان‌کاوی فروید چیست؟
فروید و یونگ دو روان‌درمان‌گر هم‌عصر بودند که در طول زندگی حرفه‌ای‌شان بارها با یکدیگر همکاری کرده و نوشته‌ها و تحقیقات مشترکی داشتند. در واقع، یونگ در ابتدا فروید را به‌عنوان استاد و راهنمای خود در مطالعه‌ی تجربه‌ی انسانی می‌دید. با این حال، در نقطه‌ای از مسیر، تفاوت در دیدگاه‌ها و رویکردهای روان‌شناختی آن‌ها باعث شد رابطه‌ی حرفه‌ای و دوستی‌شان پایان یابد.
به‌طور مشخص، فروید تصمیم گرفت همکاری‌شان را قطع کند، زیرا یونگ با بسیاری از مفاهیم بنیادین روان‌کاوی فرویدی مخالفت داشت. گرچه تفاوت‌های بین نظریه‌های فروید و روانشناسی یونگ در حوزه‌ی درک روان انسان بسیار پیچیده‌اند، در ادامه به پنج مورد از مفاهیم کلیدی که میان آن‌ها اختلاف وجود داشت اشاره می‌کنیم:
۱. ذهن ناهشیار (The Unconscious Mind)
فروید ذهن ناهشیار را به‌عنوان مرکز اصلی افکار و خاطرات واپس‌رانده و محرک امیال جنسی و پرخاشگرانه می‌دانست. او ذهن انسان را به سه ساختار اصلی تقسیم می‌کرد: نهاد (id)، من (ego) و فرامن (superego).
- نهاد: بخش ناهشیار ذهن که هدفش ارضای لذت و امیال است، خصوصاً امیال جنسی و پرخاشگری.
- من: بخش هشیار ذهن که شامل افکار و خاطرات ماست.
- فرامن: بخش اخلاقی و اجتماعی ذهن که تلاش می‌کند نهاد را مطابق با هنجارهای جامعه کنترل کند.
اما یونگ ذهن را به سه بخش متفاوت تقسیم می‌کرد که مبتنی بر ساختار روان‌شناختی خاص خود بود: من (ego)، ناهشیار شخصی، و ناهشیار جمعی.
- من: بخش هشیار روان.
- ناهشیار شخصی: شامل خاطرات و تجربیات سرکوب‌شده یا فراموش‌شده‌ی فرد.
- ناهشیار جمعی: ذخیره‌ای از دانش و تجربه‌ی مشترک میان تمام انسان‌ها که با آن متولد می‌شوند و شامل کهن‌الگوهاست.
۲. دین (Religion)
فروید معتقد بود که دین نوعی «گریز» برای توده‌هاست و نباید ترویج شود. به‌عکس، یونگ باور داشت که دین نقشی ضروری در فرایند تفرّد (Individuation) دارد. یونگ خود پیرو دین خاصی نبود، اما در مطالعاتش به‌ویژه به فلسفه‌ها و ادیان شرقی علاقه‌مند بود و آن‌ها را مورد بررسی قرار داد.
۳. جنسیت و میل جنسی (Sex and Sexuality)
شاید مهم‌ترین نقطه‌ی اختلاف میان فروید و یونگ همین موضوع باشد. فروید باور داشت که تمایلات جنسی، چه سرکوب‌شده و چه ابرازشده، نیروی محرک اصلی در پس رفتارهای انسانی‌اند. در واقع، جنسیت و میل جنسی در نظریه‌ها و روش‌های او بنیادی بودند.
اما روانشناسی یونگ معتقد است که نیروی روانی یا انرژی حیاتی انسان است که رفتارها را شکل می‌دهد، نه صرفاً جنسیت. در نگاه او، میل جنسی تنها یکی از جلوه‌های انرژی روانی است. او همچنین با نظریه‌ی معروف عقده‌ی ادیپ مخالفت داشت و رابطه‌ی مادر و کودک را مبتنی بر عشق و محافظت می‌دانست، نه تمایل جنسی.
۴. رؤیاها (Dreams)
هر دو، فروید و یونگ، رؤیاها را پنجره‌ای به سوی ذهن ناهشیار می‌دانستند. اما تعبیر آن‌ها از رؤیا بسیار متفاوت بود.
- فروید رؤیا را بازتاب تمایلات سرکوب‌شده می‌دانست، اغلب با مضامین جنسی که به‌صورت نمادین ظاهر می‌شوند.
- یونگ اما معتقد بود که بیشتر رؤیاها جنسی نیستند و معنی پنهان یا ثابتی ندارند. او باور نداشت که «فرهنگ‌نامه‌ی جهانی تعبیر خواب» وجود داشته باشد. به‌جای آن، رؤیا را منحصر به فرد و وابسته به تداعی‌های شخصی رؤیابین می‌دانست.
در رویکرد یونگ، رؤیاها ترکیبی از تجربه‌های بیرونی (زندگی روزمره) و درونی (هیجانات و احساسات) هستند و معنای مستقلی دارند. کتاب انسان مدرن در جستجوی روح از یونگ منبع بسیار خوبی برای درک کاربردی تعبیر خواب از نگاه اوست.
۵. فرا‌روان‌شناسی (Parapsychology)
فروید نگاه کاملاً شک‌گرایانه‌ای به پدیده‌های ماوراء‌الطبیعه داشت و آن‌ها را رد می‌کرد. اما یونگ با اشتیاق از حوزه‌ی فرا‌روان‌شناسی دفاع می‌کرد. نظریه‌های او بر مبنای پدیده‌های روانی‌ـ‌روانی ساخته شده بودند؛ از جمله نظریه‌ی جنجالی هم‌زمانی (Synchronicity). یونگ معتقد بود بسیاری از «اتفاقات تصادفی» در واقع تصادفی نیستند، بلکه تجلی ارتباطی معنادار بین ذهن و جهان بیرونی‌اند.
مزایای روانشناسی یونگ
در روش سنتی درمان یونگی، جلسات معمولاً به‌صورت فردی برگزار می‌شوند، اما در برخی موارد درمان شامل زوج‌درمانی یا خانواده‌درمانی نیز هست. گرچه برای استفاده از روانشناسی یونگ، داشتن اختلال روانی تشخیص‌داده‌شده الزامی نیست، اما این روش برای بسیاری از مشکلات روانی مفید شناخته شده است، از جمله:
- اضطراب
- افسردگی
- اعتیاد
- تروما (آسیب روانی)
- اختلالات شخصیت
درمانگر یونگی به مراجع کمک می‌کند تا توانمندی‌های بالقوه‌ی درونی خود را شناسایی کرده و در مسیر رشد فردی و معنا پیش برود. این رویکرد کل‌نگر که عناصر معنوی و درونی را دربرمی‌گیرد، اغلب به افراد کمک می‌کند موانعی را که در مسیر رضایت و زندگی اصیل خود دارند، شناسایی کرده و از آن‌ها عبور کنند. لازم به ذکر است که درمان در روانشناسی یونگ معمولاً درمانی طولانی‌مدت با جلسات عمیق و پیوسته است؛ بنابراین ممکن است هزینه‌ی بیشتری نسبت به درمان‌های کوتاه‌مدت داشته باشد.
دیدگاهتان را بنویسید