تعبیر خواب روانکاوانه (یونگ)
تعبیر خواب از دیدگاه یونگ
کارل گوستاو یونگ (Carl Gustav Jung) خواب را دریچه‌ای به ناخودآگاه می‌دانست؛ جایی که نیروها، تصاویر و کهن‌الگوها (archetypes) در قالب نمادها ظاهر می‌شوند. برخلاف فروید که خواب را بیشتر بازتاب امیال سرکوب‌شده می‌دید، یونگ معتقد بود خواب فرایندی پویا و خلاق است که به تعادل روانی (psychic balance) کمک می‌کند و مسیر رشد فردی را نشان می‌دهد.
نقش خواب در تحلیل روانی
ماری‌ـ‌لوئیز فون‌فرانتس، یکی از مهم‌ترین شاگردان یونگ، درباره‌ی اهمیت خواب می‌گوید:
“Analysis consists of educating people to be able to hear their inner voice and to follow it with the help of dreams.”
«تحلیل روانی عبارت است از آموزش انسان برای شنیدن صدای درونی‌اش و پیروی از آن با یاری خواب‌ها.» (Marie-Louise von Franz)
فون‌فرانتس تأکید می‌کند که تعبیر خواب شخصی کار دشواری است، چرا که خواب‌ها از «نقاط کور» روان سرچشمه می‌گیرند. او تعبیر خواب فردی را به «تلاش برای دیدن پشت سر خود» تشبیه می‌کند؛ یعنی کاری که بدون کمک دیگری تقریباً غیرممکن است.
اصول کلی در تعبیر خواب روانشناسی یونگ
یونگ و شاگردانش برای تفسیر خواب دستورالعمل‌های زیر را پیشنهاد کرده‌اند:
-
نگاه سوبژکتیو: ابتدا شخصیت‌ها و عناصر خواب را بازتابی از جنبه‌های روان خود ببینید، چرا که اغلب نماینده‌ی کمپلکس‌ها هستند.
-
تفسیر دوگانه: هر خواب را هم از منظر مثبت و هم منفی بررسی کنید.
-
رویکرد تحلیلی و آینده‌نگر: خواب‌ها هم دلایل گذشته و هم اهداف آینده را نشان می‌دهند.
-
پرهیز از شتابزدگی: تصمیم‌گیری سریع بر اساس یک خواب نشانه‌ی تعبیر نوروتیک است.
-
کار با کارکرد فروتر: خواب‌ها معمولاً از طریق کارکرد ضعیف‌تر روانی ما (حس، فکر، شهود، یا احساس) سخن می‌گویند.
روان‌پویشیِ جبران در خواب‌ها (Dream Compensation)
روانشناسی یونگ بر این باور است که رابطه‌ی میان «منِ خودآگاه» و «ناخودآگاه» رابطه‌ای جبرانی/تکمیلی (compensatory/complementary) است. او در Collected Works می‌نویسد:
“What conscious attitude does it compensate? … without knowledge of the conscious situation, the dream can never be interpreted with any degree of certainty.” (Jung, CW 16/2, §334)
به بیان دیگر، برای تعبیر درست یک خواب باید پیش از هر چیز، نگرش آگاهانه‌ی فرد به زندگی را شناخت. خواب تلاش می‌کند تا یک‌سویگی یا عدم‌تعادل آگاهی را جبران کند.
یونگ سه حالت کلی برای رابطه‌ی خواب و آگاهی مطرح می‌کند (Jung, CW 8, §546):
-
اگر نگرش آگاهانه بیش از حد یک‌جانبه باشد، خواب سوی مخالف را می‌گیرد.
-
اگر آگاهی نزدیک به «میانه» باشد، خواب صرفاً تغییراتی جزئی نشان می‌دهد.
-
اگر نگرش آگاهانه درست و متعادل باشد، خواب همان گرایش را تأیید می‌کند.
مثال
یونگ برای روشن‌تر شدن این اصل مثالی می‌زند:
-
جوانی که می‌بیند اسبی از روی دره‌ای می‌پرد: او در زندگی روزمره بسیار مردد و ترسوست، بنابراین خواب او را به جسارت و خطرپذیری دعوت می‌کند.
-
مردی در پنجاه‌سالگی با همان خواب: او همیشه فردی جسور بوده و مسیر زندگی‌اش را فتح کرده است. این خواب اکنون به او می‌گوید زمان آن رسیده که از این نگرش جوانانه دست بردارد و انرژی‌اش را صرف غنای زندگی درونی کند.
این مثال نشان می‌دهد که تعبیر یک خواب، تنها با درک «نگرش آگاهانه» فرد ممکن است و نمی‌توان آن را مستقل از بافت روانی و زندگی شخص تعبیر کرد.
معیار موفقیت در تعبیر خواب
مطابق بر روانشناسی یونگ تعبیر خواب زمانی درست است که بتواند به فرد کمک کند حرکت رو به جلو داشته باشد. اگر نتیجه‌ی تعبیر، چشم‌انداز تازه‌ای ایجاد کند یا به حل مسئله‌ای کمک کند، می‌توان گفت تعبیر موفق بوده است.
همچنین، قطعیت در تعبیر تنها پس از بررسی سلسله‌ای از خواب‌ها به دست می‌آید، نه با اتکا به یک خواب منفرد.
منابع
Jung, C. G. (1966). The Collected Works of C. G. Jung, Vol. 8: The Structure and Dynamics of the Psyche. Princeton University Press.
Jung, C. G. (1966). The Collected Works of C. G. Jung, Vol. 16 (Part 2): Practice of Psychotherapy. Princeton University Press.
von Franz, M.-L. (1986). Dreams. Boston: Shambhala
توجه : این متن توسط گروه ترجمه سایکوداک (مرجع دوزبانه زبان تخصصی روانشناسی) ترجمه شده است برای دیدن متن اصلی میتوانید روی لینک زیر کلیک کنید :
https://www.rafaelkruger.com/the-art-of-dream-interpretation/
دیدگاهتان را بنویسید